Quảng cáo là hình thức đối thoại một chiều thông qua phương tiện truyền thông đại chúng được trả tiền bởi một chủ thể (doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân...) để tác động đến khán thính giả nhằm mục đích thông tin, tạo sự nhận biết, tạo thái độ tích cực, thuyết phục để đạt được mục tiêu cuối cùng là bán được sản phẩm dịch vụ được nói tới trong quảng cáo.
Bên cạnh những tác động tích cực đến xã hội, quảng cáo cũng có nhiều tác động tiêu cực. Quảng cáo có những tác động sâu sắc tới xã hội do tính chất lặp đi lặp lại hàng ngày và có mức độ phổ biến rộng rãi thông qua nhiều phương tiện truyền thông, bởi vậy, quảng cáo góp phần hình thành những định kiến, quan điểm trong xã hội. Trong đó có nhiều định kiến, quan điểm sai lầm.
Một công ty thuốc lá thương hiệu nổi tiếng như Malborogắn với hình ảnh chàng cao bồi miền Tây đầy nam tính đã khiến nhiều người dần hình thành suy nghĩ đàn ông phải hút thuốc mới chứng tỏ bản lĩnh đàn ông đích thực. Rất nhiều hàng thời trang hay trang sức quảng cáo sử dụng các cô người mẫu gầy guộc xuất hiện trong các bộ sưu tập thời trang thịnh hành khiến cho số đông các bạn nữ trẻ tin rằng chuẩn mực về cái đẹp của phụ nữ là gầy gò. Điều này khiến nhiều bạn gái cố gắng giảm cân một cách thái quá hoặc cảm thấy rất thiếu tự tin về cân nặng của mình.
Quá trình quảng cáo tiếp cận đến khán thính giả mục tiêu sẽ tạo ra các tác động từ quá trình thay đổi nhận thức sang tạo dựng thái độ và cuối cùng là thúc đẩy trạng thái sẵn sàng hành động ở các nhóm khán thính giả này. Bài viết này muốn thảo luận về những tác động mà quảng cáo gây ảnh hưởng đến các nhóm khán thính giả hay các nhóm công chúng dễ bị tổn thương trong xã hội như: các nhóm thiểu số, nhóm trẻ em, nhóm phụ nữ...
Nhóm công chúng thiểu số
Nhóm thiểu số là nhóm có số lượng cá thể ít hơn rất nhiều so với số lượngcủa nhóm khác trong quần thể. Người ta có thể phân chia nhóm thiểu số dựa vào rất nhiều tiêu chí và khía cạnh khác nhau như: chủng tộc, giới tính, tôn giáo,... Theo đó, có rất nhiều các nhóm thiểu số trên thế giới: Nhóm dân tộc thiểu số, thổ dân, người da màu trong một quốc gia mà dân số đa phần là da trắng, người đồng tính, người theo các tôn giáo nhỏ,...
Có khá nhiều quảng cáo sử dụng hình ảnh nhóm thiểu số (những người da màu, những người dân tộc, thổ dân,...) thường gắn liền với các vấn đề và tệ nạn như đói nghèo, bệnh tật, chiến tranh, bạo động, đời sống lạc hậu,...Mặc dù đây là những hình ảnh không đúng với thực tế hoặc chỉ phản ánh một cách hạn chế cuộc sống của một vài nhóm thiểu số nhưng những quảng cáo như vậy đã góp phần hình thành định kiến trong xã hội rằng những người thuộc nhóm thiểu số là những người có địa vị thấp trong xã hội.
Những quảng cáo sử dụng người da màu làm nền cho người da trắng hoặc những quảng cáo sử dụng hình ảnh nhạy cảm giữa các tôn giáo khác nhau dễ dẫn đến sự chia rẽ, phân biệt giữa nhóm thiểu số và nhóm đa số, gây nên những mâu thuẫn, thù hằn và những thái độ tiêu cực.
Nhiều quảng cáo sử dụng yếu tố hài hước bằng việc sử dụng hình ảnh những người thổ dân hoặc những người dân tộc thiểu số ngờ nghệch, kém hiểu biết, thường có những hành động ngớ ngẩn và ngu ngốc,... Tuy nhiên điều này thể hiện sự chế giễu và coi thường những người thuộc nhóm thiểu số.
Quảng cáo đôi khi còn đồng hóa các nhóm thiểu số thành các nhóm đa số. Tuy nhiên, trên thực tế, nhóm thiểu số mang những nét văn hóa riêng, đi liền với đó là lối sống, cách tư duy có phần khác với nhóm đa số.
Tuy nhiên, không phải quảng cáo nào cũng có những hình ảnh kỳ thị với nhóm thiểu số. Nhiều quảng cáo đã thể hiện sự tích cực trong việc tôn trọng và đề cao những người thuộc nhóm thiểu số. Ví dụ như quảng cáo của Toyota sử dụng người mẫu đồng tính, thể hiện sự không kỳ thị với giới tính thứ 3. Quảng cáo của Viettel với dịch vụ tổng đài bằng tiếng dân tộc nhằm hỗ trợ giải đáp thắc mắc cho đồng bào dân tộc thể hiện sự không đồng hóa giữa nhóm thiểu số và nhóm đa số.
Tài liệu tham khảo: biên tập từ nhiều bài báo và các tư liệu giảng dạy
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét